Nysa

Katedra p.w. św. Jakuba i św. Agnieszki

Kościół św. Jakuba i nigdy nie ukończona kamienna dzwonnica. Kościół św. Jakuba i św. Agnieszki istniał wg miejscowej tradycji już w XI wieku. Dokument historyczny z 1198 roku mówi o konsekracji kamiennej romańskiej świątyni, wzniesionej na miejscu drewnianego kościółka za fundację biskupa Jarosława Piasta. W podziemiach dzisiejszego kościoła św. Jakuba można jeszcze oglądać resztki owej romańskiej budowli. W latach 1401-30 wzniesiono na jej miejscu katedrę gotycką, istniejącą do dziś. Jest to budowla halowa o trzech nawach równej wysokości z różowej cegły i szarego kamienia. Wyrafinowany efekt przestrzenny stanowi wyjątkowe na Śląsku osiągnięcie późnego gotyku. Budowniczym katedry był Piotr z Ząbkowic, fundatorem - biskup Wacław Piast. Przy drzwiach zakrystyjnych znajduje się jego płyta nagrobna z drugiej połowy XV w. przeniesiona tu z kolegiaty otmuchowskiej. W dookolnych kaplicach znajdują się tablice i nagrobki biskupów wrocławskich, jak np. Jana Sicza, Baltazara z Promnicy, Kaspra z Łagowa i in. Renesansowe nagrobki wykazują swą zależność od wzorców wawelskich. Po pożarze w 1945r. w latach 1956-60 przykryto katedrę nowym dachem, wzmocniono fundamenty i sklepienia oraz wmontowano trzy nowe witraże prof. A. Stalony-Dobrzańskiego. Przy kościele św. Jakuba znajduje się czterokondygnacyjna dzwonnica, wzniesiona w latach 1474-1516. Mieści ona m. in. jeden z najstarszych dzwonów Śląska, tzw. Macieja z 1498r.

Sarkofagi, mauzolea, epitafia i relikwiarze
Nagrobek biskupa WacławaW kościele pochowano ośmiu biskupów wrocławskich – Wacława Piasta, Jana Sicza, Baltazara z Promnicy, Kaspra z Łagowa, Jakuba Salzę, Sebastiana Rostocka,Martina Gertsmanna i Pawła Alberta. Ponadto jest tu jeszcze złożone serce biskupa Fryderyka von Hessen. W świątyni znajduje się w związku z tym szczególnie bogaty i o wyjątkowej wartości zespół rzeźby nagrobnej z XV-XVIII wieku, obejmujący sarkofagi i epitafia nie tylko biskupów, ale także licznych innych duchownych oraz wielu rycerzy i mieszczan.
Gotycka płyta nagrobna biskupa Wacława II legnickiego została przeniesiona w 1491 roku z Otmuchowa do nyskiego kościoła św. Jana Chrzciciela. W latach 1663-1682 znajdowała się w kościele św. Mikołaja, skąd dotarła do kościoła św. Jakuba. Podczas tych przeprowadzek pomnika, związanych ze zmianami siedziby kapituły kolegiackiej, dokonano w nim wielu zmian – obecnie epitafium ma formę marmurowej płyty i przedstawia biskupa w stroju pontyfikalnym, z pastorałem i mitrą, a także odlane z brązu figury świętych Piotra i Pawła, wizerunki psów (symbol wierności), orłów (symbol cnót) oraz dziewięcioramienną gwiazdę. Te zachowane elementy sugerują, że pierwotne epitafium stanowiło unikat, będąc w całości odlane z brązu.
Renesansowy nagrobek biskupa Jakuba Salzy przedstawia na pokrywie tumby płaskorzeźbioną w czerwonym salzburskim marmurze postać zmarłego w pozycji leżącej, na katafalku, ubranego w szaty liturgiczne. Obok znajduje się portret Karola V, wizerunki trzech bliżej niezidentyfikowanych rycerzy oraz aniołów z kadzielnicą i kropidłem, co nawiązuje do typowych egzekwii. Ziemski wymiar życia biskupa podkreśla umieszczony na ścianie czołowej drugi jego portret w rokiecie – stroju noszonym wówczas przez biskupów –starostów Śląska.
Na nagrobku Baltazara z Promnicy znajduje się także leżąca figura zmarłego w szatach biskupich, pod baldachimem, jako osoba śpiąca – jest to pochodzący z Włoch typ rzeźby sansowinowskiej. Ujawnia się tutaj jednak nowy sposób rozumienia śmierci jako snu, czyli oczekiwania na wzbudzenie do życia wiecznego. Baldachim symbolizuje niebo, zaś umieszczone obok przedstawienie lwa pożerającego kulę ziemską wprowadza eschatologiczny wątek ostatecznego zwycięstwa dobra nad złem.
Późnorenesansowe reliefowe epitafium Kaspra z Łagowa, zostało wykonane w piaskowcu, prawdopodobnie przez Michała Kramera. Leżącą postać biskupa w stroju pontyfikalnym otaczają figury dwóch świętych Janów – Chrzciciela i Ewangelisty, pomiędzy którymi stoi Chrystus Zmartwychwstały. W zwieńczeniu znajduje się herb biskupa z wizerunkiem Boga Ojca oraz alegorie Wiary i Sprawiedliwości.
Przyścienne epitafium Marcina Gertsmanna , opatrzone kolumienkami i zwieńczone gzymsem z figurami świętych Jana Chrzciciela i Jakuba Starszego, jest zapewne również autorstwa Michała Kramera. Realistyczne popiersie zmarłego biskupa wyrzeźbił jednak w czerwonym marmurze inny, nieznany artysta. W skład kaplicy-mauzoleum tego biskupa oprócz epitafium wchodzi także ołtarz, w kierunku którego zwrócone są oczy hierarchy na rzeźbie nagrobkowej. Ma to w sposób symboliczny przypominać o wieczystej adoracji, duchowej obecności zmarłego i zbawieniu. Sam zaś renesansowy ołtarz zawiera przedstawienia Ostatniej Wieczerzy, Ukrzyżowania, Zmartwychwstania, cztery sceny pasyjne (Modlitwa na Górze Oliwnej, Biczowanie, Ecce Homo i Chrystus niosący krzyż) oraz figury Apostołów Piotra, Pawła i Jana.
Manierystyczne epitafium biskupa Jana Sicza z popiersiem zmarłego wykonano w kamieniu i częściowo w stiuku. Wokół umieszczone są figury Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, a powyżej – wizerunki świętych Wawrzyńca i Jadwigi, herb biskupi oraz trzy sceny biblijne, wyrażające wiarę w zmartwychwstanie i zbawienie – Przemienienie Pańskie, Wizja Ezechiela i Jonasz z rybą. Znajdujący się w kaplicy ołtarz, konsekrowany w 1612 roku, ukazuje motywy adoracji oraz obcowania świętych i zawiera następujące przedstawienia: Zwiastowanie, Pokłon Pasterzy, Maryja z Dzieciątkiem na półksiężycu w towarzystwie św. Katarzyny i św. Jadwigi, figury świętych – Jana Chrzciciela, Jana Ewangelisty, Henryka i Wincentego, a w zwieńczeniu – rzeźbę pelikana karmiącego pisklęta (symbol ofiary Krwi Chrystusa). Tak silne wyeksponowanie potrydenckiej idei obcowania świętych nawiązuje do poglądów i działalności biskupa, który był zdecydowanym zwolennikiem kontrreformacji.
Epitafium biskupa Sebastiana Rostocka ufundował w 1674 roku proboszcz kościoła św. Jakuba prałat Jan Henryk Heymann. Składa się ono z oprawionego w medalion portretu zmarłego, przedstawienia insygniów pontyfikalnych hierarchy oraz putta trzymającego jego herb w otoczeniu rogów obfitości i tablicy z opisem zasług biskupa.
W prezbiterium znajduje się kamienna tablica, pod którą złożono serce biskupa Fryderyka von Hessen, fundatora Wielkiego Ołtarza.
Niezwykłym dziełem sztuki jest pomnik nagrobny Wincentego Hortensiusa, prepozyta katedry wrocławskiej, (zm.1555). Przedstawia on młodego boga greckiego Chronosa jako dziecko z klepsydrą i czaszką, leżące w bramie zwieńczonej muszlą. Symbolika tego dzieła koncentruje się na motywach przemijania czasu i przejścia do innej rzeczywistości.
Inspirowane twórczością Corneliusa Florisa jest manierystyczne epitafium nyskiego lekarza Jakuba Schorensiusa, (zm. 1590), wykonane z alabastru i zawieszone na filarze chóru mieszczańskiego. Obok klęczących postaci zmarłego, jego żony Anny i dziecka przedstawia ono Drabinę Jakubową, wizerunek Boga Ojca, oraz scenę Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, z krzyżem, w otoczeniu aniołów trzymających chustę i kielich (alegoria Ofiary Krwi Zbawiciela).
Renesansowe nagrobki wykazują duże podobieństwo do wzorców wawelskich.
W kościele znajduje się również relikwiarz z doczesnymi szczątkami błogosławionej Marii Luizy Merkert.

• Tekst oraz zdjęcia pochodzą z portalu Wratislaviae Amici

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Grabsteine mit den Figuren der Verstorbenen für:
• 1) Bischof Wenzel (1382-1417); Herzog von Liegnitz, eine mittelgroße Figur, dargestellt als Flachrelief in weißgrauem Marmor, in Bischofstracht die Rechte zum Segen erhoben, mit der Linken den Krummstab haltend In den erhöhten Rand sind Einlagen aus Bronzeguss gesenkt, die teil weis (in Marmor!) ergänzt sind, nämlich viermal das Liegnitzer Wappen (nur einmal, heraldisch oben rechts, echt), zwei Heiligenfigürchen, zwei Adler, ein Stern und anderes Ornament sowie unten die in erhabenen Majuskeln geschriebene Schrift: WENCESLAO PRIMO EPiscopO WRATiSlaviensi DVCIQue LEGNICENsi QUI COLLEGIVM HOC IN OTMVCHAW EREXIT SEMPiternE MEmoriE POSITVm OBIIT A°
• Ebenso sind innerhalb des Rahmens nnmittelbar an der Albe, gewissermaßen an ihr hinauf kriechend zwei Bronze-Hündchen eingelassen, endlich über der Mitra ein Spruchband mit Majuskel-Inschrift: TRANSLATvS EX OTMVCHAW 1479, wo das Stift nach Neiße zunächst in die Altstädter Johanneskirche verlegt ward.
• 2) durch die Trittstufe eines Altars etwas verdeckt, mit dem Wappen der Reibnitz und der Inschrift:
  . . cristi gepo(r)t M . . erber heintz Ni
  . . xxx na(ch) freytag .... (abgetreten)
  . . schwartn(n) so(n)tag . . marschalk ge (?)
  . . storben d(er) nam . . de(m) qot genod.
• 3) für Herrn George Hondorf von Starpel † 1580, in charaktervoller Zeichnung. Flachrelief, in Kunzendorfer Marmor.
• 4) für zwei Knaben. Söhne Herrn Heinrichs von Buchta und Bugtitz, Hofrichters zu Neiße, zehn- und vierjährig, † 1600. Grauer Marmor.
• 5) für einen Ritter Schildberg (Wappen: Hirschhorn mit Büffelhorn verbunden).
• 6) für einen Ritter, die beiden letzten aus der Zeit um 1600, jetzt verstellt.
• Grabtumba für den Bischof Jacob von Salcza (1520-1539) aus rotbraunem, gesprenkelten Marmor. Sie war früher wohl im Chore aufgestellt, wurde später, obwohl eins der bedeutendsten Denkmäler der Kirche, ungünstig neben der Sakristei untergebracht, wobei einige Platten zerbrachen. - Der Bischof liegt in Lebensgröße als Relief auf einer 1,27 : 2,59 m großen Tafel; ihm zu Füßen eine von Engelchen gehaltene vierzeilige Inschrifttafel. Hinter ihm ist ein reichgemusterter Teppich ausgespannt; oben rechts (heraldisch) ist sein bischöfliches Wappen angebracht; im übrigen zieht sich rings herum eine reiche Frührennaissance-Zierleiste. - Diese Deckplatte ruht auf Pilastern mit stark ausladendem Simengesims; sie stehen auf einem ebenfalls kräftig vorspringenden Sockelgesims und haben (teilweise noch) Füllungen aus hellgelbem Marmor. Sie fassen auf den Langseiten je zwei, auf den Schmalseiten je eine geviertförmige Tafel ein, welche iu Laubkränzen Brustbilder von vier römischen Kriegern in Lebensgröße zeigen, ferner am Fußende nochmals das ausdrucksvoll gezeichnete Portrait des Verstorbenen ohne Amtstracht, zu Häupten einen Engel mit Weihwasserkessel und Weihrauchsgefäß. Neben einem Kriegerrelief stehen die Anfangsbuchstaben des Meisters: K I.
• Epitaph für den Ratsverwandten Philipp Neumann † 1540, der nebst seiner Familie unter dem Crucifix knieend dargestellt ist. Schlichte Umrahmung.
• Epitaph für zwei Frauen des Herrn Hans Strubicz, von denen die erste 1534 starb, die zweite 15 . . (nicht ausgefüllt). Gefertigt in den fünfziger Jahreu, von etwas steifer Gesamtbehandlung, früher mit Farben bemalt. Das Mittelfeld, von gedoppelten, mit Ornament gefüllten Pilastern flankirt, stellt in Relief die Taufe dar, zur Seite, wenig glücklich, eine kleine Fides und Spes. Auf dem dreiteiligen Gebälk sitzen zu Seiten des oberen, von Atlanten getragenen Aufbaues zwei Figuren, eine männliche und eine weibliche mit senkrechtem Ober-, wagerochtem Unterkörper; das Mittelfeld stellt die Auferstehung Christi dar. Die Kragsteine unter dem Sockelfries sind fortgeschlagen.
• Epitaph, dem vorgenannten in Aufbau- und Größenverhältnissen verwandt, von reiferer Behandlung, von 1553. Das Mittelfeld stellt die Besiegung des Todes durch den Auferstandenen dar, im Hintergrunde eine reichbetürmte Stadt, oben Engel, zum Gericht blasend, unten zwei Männer (LOREN' PRAVS, WEN' RITTER) nebst Söhnen und eine Frau (die Hauptinschrift war der Dunkelheit wegen unlesbar). Das Mittelfeld wird von zwei phantasievoll gezeichneten Hermen (Mann und Weib) flankirt, die das dreiteilige Gebälk mit schöngezeichnetem Aufbau tragen. Die untere Endigung unter dem Inschriftfriese ist weggehauen.
• Epitaph für den Probst der Breslauer Kathedrale Vincencius Hortensius († 1555), seine Gattin Anna und sechs verstorbene Kinder. Es ist ein Wandaufbau in edlen Frührenaissanceformen auf niedrigem Unterbau. Zwei Rundsäulen auf halbcylindrischen Sockeln tragen ein wohlgeformtes dreiteiliges Gebälk, gekrönt mit einem Flachbogen, dessen Scheitel eine Muschel als Palmette übersteigt, während die Voluten sich an den Enden zu einer Blüte aufrollen. Hinter den schöngeschwellten und verjüngten Säulen stehen reichgeschmückte Pilaster, eine fast zu schlichte Inschrifttafel einfassend, während darunter zwischen den Sockeln ein Chronosknabe schlummert; mit der üblichen Beischrift: HODIE MIHI CRAS TIBI. Wie die Pilaster so sind auch der Fries und die Unterfläche des Architravs mit reichem Frührenaissanceschmuck belebt. Die gemuschelte Bogennische zeigt in der Mitte das Wappen des Verstorbenen.
• Epitaph für Bischof Balthasar von Promnitz † 1562, aus polirtem roten Marmor. Der Verstorbene ruht, das Haupt auf die Linke gestützt, in Lebensgröße, einen Löwen mit Kugel in den Pranken zu Füßen, auf hoher, einfach gehaltener Tumba, mit seinem Wappen im Mittelfeld der Vorderseite. Darüber ist ein zweiachsiger, edel gezeichneter Baldachin auf kurzen, stämmigen Säulen errichtet, so dass die Figur des Verstorbenen von der Mittelsäule überschnitten wird. Mit der Hinterseite steht das Epitaph an der Wand, in die zwei Inschrifttafeln eingelassen sind. Die nicht ganz voll-halbkreisförmig gezeichneten Arkadenbogen sind mit trefflichen Frührenaissance-Ranken geschmückt, die sich am Kämpfer aus Tierköpfen entwickeln; ähnlich sind die Zwickel ausgefüllt.
• Inschrifttafel, in Solenhofer Schiefer eingeritzt, für Stanislaus Weiskopf, Leibarzt Bischof Balthasars, † 1571, eingefasst von zwei verjüngten, mit pflanzlichem und figürlichen Schmuck verzierten ionischen Pilastern als Stützen eines kleinen Hauptgesimses, darauf Kartuschenwerk als Krönung, seitlich zwei phantastisch-gezeichnete Figürchen, unten wieder in Ornament ausklingend.
• Epitaph für Bischof Caspar von Logau (1562-1571). Der Verstorbene ruht in etwas über Lebensgröße auf einer von zwei schön gezeichneten, weit ausladenden Kragsteinen getragenen Platte, auf der ein niedriger, mit Gehängen verzierter Sarkophag steht. Die Rückwand ist in drei durch Pilaster geteilte Felder zerlegt, in deren Nischen die beiden Johannes und der Heiland stehen, edelgezeichnete Figuren. Darüber erhebt sich, getragen von zwei, unten mit plastischem Ornament verzierten, oben aus rotem Marmor bestehenden Säulen, die mit der Hinterwand durch dreiteilige, zahn schnittverzierte Gebälkstücke verbunden sind, eine weiter in der Mitte noch zweimal von weitausladenden Konsolen unterstützte Baldachin-artig wirkende Platte, sodass nun die Hauptfigur frei daliegt. Über diesem Abschlusse baut sich dann weiter, die Höhe der Kapellenwand einnehmend, ein kleineres Architekturgehäuse auf, das von Putten gehaltene Wappen des Bischofs umschließend, oben von einem Stichbogen begrenzt, in dessen Segmentfelde Gott Vater dargestellt ist, über das Weltall dahinfahrend. Seitlich klingt der Aufbau ebenso wie das Mittelfeld in heraldischen, unten weiter durch Spitzpfeilerchen bereicherten Schmuck aus. Unter der Häugeplatte, deren Unterseite mit plastischem Flächenschmuck verziert ist, eine große von den Hauptkonsolen begrenzte Inschrifttafel, darunter eine kleinere mit reichem Schnörkelwerk umrahmt. Das Epitaph gehört zu den vollendetsten Werken deutscher Hochrenaissance; der Aufbau ist edel und klar, die Ornamentik ist nicht überladen, auch die Figuren sind überzeugend. Die Ausführung ist vortrefflich, aus weißen, teilweis schön gelben Sandsteinquadern bewirkt.
• Epitaph für den Küchler Hans Harttlieb, † 1573, seine Hausfrau Petronilla, † 1566 und seine Frau Elizabeth, † 1590. Gefertigt 1574. Die Drei knieen unter dem Crucifix. Volkstümliches Frührenaissanceornament.
• Gehäuse um das in Lebensgröße aus rotem Marmor gehauene Relief-Bildnis des bischöflichen Rats George Stentsch † 1571, gesetzt 1575. Darüber in einem kleinen Aufbau das Brustbild des Erlösers. Früher bemalt.
• Dreizehn sehr zierlich modellirte Rundfigürchen in knieender Stellung, aus Alabaster mit einzelnen vergoldeten Linien. Von einem gegen das Ende des XVI. Jahrhunderts gefertigten Epitaph.
• Epitaph für Bischof Martin Gerstmann (1574-1585), von seinen Testamentsvollstreckern gesetzt. Mittelpunkt des bei dem dunkelgrauen Anstrich des XIX. Jahrhunderts tot wirkenden Wandaufbaues ist das aus rotem salzburger Marmor in Lebensgröße als Relief ausgeführte Halbbildnis des Bischofs. Der die Umrahmung bildende Wandaufbau beginnt bereits am Fußboden. Auf niedrigem Sockel stellt je ein Paar Vollsäulen aus Serpentin bzw. im untern sculpirten Drittel und mit den Kapitellen aus Alabaster; die Zwischenringe, früher wahrscheinlich aus Bronze, sind ungeschickt ergänzt. Darauf lagert ein dreiteiliges Gebälk. Uber dem Bilde selbst steht oben eine Inschrifttafel und ein reicherer Aufbau mit dem Mitragekrönten Wappen als Mittelpunkt, zur Seite Genien mit Fruchthörnern, über den Säulen die Figuren Johannes des Täufers und Nicolaus.
• Altarwerk aus Sandstein, Stiftung des Bischofs Gerstmann, der in einem der vorspringenden. Seitenteile knieend dargestellt ist, gegenüber sein Wappen, ein Gegenstück zu den aus Holz hergestellten Altaraufbauten in evangelischen Kirchen des Jauer'schen Fürstentums, von denen es sich auch inhaltlich nicht unterscheidet. Es ist vollständig den Epitaphien verwandt. Der Predellaähnliche Unterbau ist gestützt durch Volutenfüße, die am Erdboden beginnend, jetzt durch einen Altarvorbau verdeckt sind. Das Mittelfeld der Predella bringt eine Darstellung des Abendmahls; im Hauptfelde darüber ist die Kreuzigung vorgeführt in den von Säulen flankirten Seitenfeldern vier Ereignisse der Leidensgeschichte. Der obere, stark eingezogene Aufbau enthält eine Auferstehung Christi und darüber eine nicht näher gekennzeichnete Figur, während zwei andere sich am Ende des Hauptgebälks erheben.
• Epitaph für Frau Martha Scholtzin, Heintschkin genannt, von Lewenstein, Witwe Herrn Andreas Neumanns, † 1587. Gute, etwas schlanke Formen der Hochrenaissance in schönen Verhältnissen. Das Mittelfeld enthält eine symbolische Darstellung des Erlösungswerks Christi in Relief, ebenso der obere Aufbau Christi Himmelfahrt, das Giebeldreieck einen Gott Vater. Zierliche Einzelformen, zum teil reich vergoldet. Die Säulen des Gehäuses bestehen aus polirtem Marmor; die übrigen, aus Sandstein hergestellten Architekturteile sind leider grau überstrichen.
• Gehäuse in Hochrenaissanceformen, von Vollsäulen getragen, zur Umrahmung des in Lebensgröße vorgeführten Bildnisses des Probstes und Commissars von Neiße Joachimus Rudolphi; die untere Hälfte der Figur wird von der Inschrifttafel bedeckt.
• Epitaph in Spätrenaissanceformen als Umrahmung einer geäzten Inschrifttafel, für Adam von Saywet † 1595, mit den in Öl auf Kupfer gemalten Bildnissen des Verstorbenen und seiner Ehefrau.
• Epitaph für Herrn Balthasar Heinrich, † 1615, Fleischhauer und des Rats gewesenen Gerichtsverwalter und seine Frau Anna, geborene Staudin + 1595. Es ist in seinem Hauptteil zweiachsig; die von Säulen mit etwas hohem Gebälk getrennten Hauptfelder enthalten Reliefs, die Geburt Christi und Anbetung der Weisen schildernd, darüber in einem kleinen Gehäuse eine Kreuzigung, von kleinen Atlanten flankirt, mit Figuren-überstiegenem Giebeldreieck. Die Säulen sind auf Voluten ausgekragt, zwischen denen eine längere Relieftafel mit der Familie dargestellt ist, darunter die Widmungs-Inschrift. Das Werk ist leider grau überstrichen, wobei die Fries-Inschrift zu Grunde ging, welche die beträchtliche Höhe des letzteren rechtfertigte. Errichtet nach 1595.
• Gehäuse zur Umrahmung eines in Lebensgröße gehaltenen Reliefbildes des Canonicus Nicolaus Neumann † 1596, welches von einem zierlichen, ausgegründeten Rankenfries umzogen ist; zu Füßen eine Inschrifttafel, zu Häupten ein kleiner Aufbau mit ziemlich wertlosem Kreuzigungsrelief.
• Von derselben Hand gearbeitet ist ein Gehäuse zur Umrahmung eines Reliefbildes des Canonicus Mathäus Appelbaum † 1603, wo der der Frührenaissance näher stehende Rankenfries plastisch behandelt ist.
• Epitaph für Jacob Schoresius, † vor 1606. Leibarzt des Bischofs; reichster, etwas zerrissener Aufbau. Der mittlere (Haupt-) Abschnitt ist zu ganz geringer Höhe zusammengeschrumpft. Hier steht auf dem weit ausladenden, um seine Kragsteine verkröpften Grundgesims ein Sarkophag, über dem unmittelbar die von zwei als Spes und Robur gekennzeichneten Hermen getragene Hängeplatte mit Obergliedern ruht. Darüber ein kleines, ebenfalls von symbolischen Hermen, Caritas und Justitia (?) getragenes Gesims, in dessen Giebeldreieck ein Brustbild Gott Vaters angebracht ist, während auf den Giebelkanten zwei weibliche Gewandfiguren liegen. Das von diesem Gehäuse eingerahmte Feld enthält ein Alabaster-Relief: dem Auferstandenen naht Magdalena, während ihm zwei Engel das Gewand halten. Im Mittelfelde ist in der Mitte eine kleine Alabastertafel frei aufgestellt: Jacob sieht die Himmelsleiter, davor ist (vermutlich von der obern, jetzt fehlenden Krönung des Epitaphs) ein Pelikan angebracht. Unter dem Grundgesims sind an der Rückwand Inschrifttafeln mit phantasievoller Umrahmung eingefügt. Das Werk verläugnet nicht die Hand des Meisters vom Denkmal Bischof Caspars.
• Reicher Wandaufbau für den Bischof Johannes VII Sitsch (1600-1608) a Stübendorf (seinem Geburtsort), Oberlandeshauptmann von Schlesien, von seinen Erben gesetzt. Das im einzelnen stark zerstoßene und beschmutzte Epitaph gehört zu den prächtigsten Denkmälern der schlesischen und deutschen Hochrenaissance. Nach italienischen Vorbildern ruht der in Überlebensgröße als Rundfigur dargestellte Verstorbene in seiner Amtstracht, das Haupt mit der Linken gestützt, auf einem Sarkophag-artig geschweiften, durch Löwenkragsteine vor die Wandfläche mächtig vorgeschobenen Unterbau, an dessen Enden die Patrone des Verstorbenen, Johannes ev. und bapt. in 3/4-Lebensgröße aufgestellt sind. Die sich hinter dieser, durch die entschiedene Betonung der Wagerechten das Gesamtbild beherrschenden Gruppe aufbauende Wandarchitektur, welche die Gesamtfläche einer 3,4 m breiten, sieben Meter hohen Kapellenwand einnimmt, ist ansprechend gegliedert. Zunächst über dem Sarkophag erscheint eine Pilaster-Architektur mit dreiteiligem, verkröpften Gebälk als Umrahmung eines die Verklärung Christi darstellenden Reliefs, darüber eine freiere Architektur mit Nischen für die Heiligen Laurentius (?, Rost fehlt) und Hedwig in den Pfeilern, die ein um das Mittelfeld im Stichbogen herumgeführtes Kranzgesims tragen; dies stellt in Relief das Gesicht Ezechiels von der Auferstehung der Toten dar. Unter dem Sarkophag ist eine Rechteckstafel mit der Inschrift auf den Verstorbenen angebracht. Seitlich, oben und unten klingt die Architektur in eine Fülle freibewegten plastischen Schmucks edler Linienführung aus, selbst in dem im übrigen stark manirierten Figürlichen leidlich gehalten; Engel, Putten, Frauenmasken und Löwenköpfe vereinigen sich hier mit Frucht gehangen, Voluten, Vögeln, Schnörkelwerk, dies namentlich auch auf den freien Flächen des Sarkophags, der Pilaster und Wandstreifen, zu berauschender Üppigkeit - ein großartig componirtes Stück Kleinkunst. Das Ornament und die Buchstaben sind mindestens in den Hauptlinien vergoldet; im übrigen ist das aus schönem weißgelben Sandstein gefertigte Denkmal in späterer Zeit weiß getüncht, daher jetzt schmutzig grau. Wie in der Deutschrenaissance üblich, war auch hier der Wandgrund mit einem tiefen, blauen Tone gestrichen, so dass sich das Denkmal von ihm wirkungsvoll abhob.
• Kleiner Denkstein für ein Töchterlein des Kammerherrn und Oberstallmeisters Hans Christof von Promeck auf Puxgopelsbach, Popentorf und Sneberg, † 1612, welches unter dem Crucifix knieend dargestellt ist.
• Ähnlich für ein Knäblein, einen Sohn Herrn Christof Welsers, † zu Neiße 16 ..
• Kleines Epitaph für ein unter dem Crucifix knieendes Ehepaar in einfachem Spätrenaissance-Rahmen. Um 1620.
• Epitaph für ein Magdlein Maria Magdalena Saywetänina † 1622, mit ihrem frischgezeichneten Brustbild als Flachrelief unter einem von zwei nackten Knaben zurückgeschlagenen Baldachin, wahrend es unten als liegende eingewickelte Leiche wiederholt ist. Vgl. Band I. S. 216, Epitaph für Daniel Schilling und die Abhandlung Ernst Wernicke's im Christlichen Kunstblatt 1801 'das Zeitglöcklein'.
• Epitaph für den Bürger und Pfefferkichler Georg Klehr † 1633 und seine Hausfrau, † 16.. (nicht ausgefüllt); beide sind in Lebensgröße dargestellt, vor ihnen eine Inschrifttafel, die sie halb verdeckt, zu Häupten ein kleiner Aufbau mit einer Kreuzigungsgruppe in flachem Relief, von Spitzpfeilern flankirt.
• Inschrifttafel für 'Sigmund Freyherrn von Schellendorff zu Klitschdorf und Halbau, Erbherrn auf Könichsbrügk, röm. k. May. bestalten Haubtman über ein Fähnlein hochteütscher Knecht vnder dem löbl. Illawischen Reg. † zu Neis 1633,' - von derben Renaissanse-Voluten umrahmt, darüber Wappen- und Trophäenschmuck. Westvorhalle.
• Portraitbildnis des Pfarrers und Domprobstes Johannes von Lohr, von ihm selbst - vermutlich für ein Epitaph - gestiftet 1645. Es ist sorgfältig in Öl auf Kupfer gemalt. Darunter die durch Ätzen hergestellte Inschrifttafel vom Kannengießermeister H. K.
• Epitaph für den Weihbischof Balthasar Liesch von Hornau, † 1661. Es zeigt die etwas gedrungene Gestalt des Verstorbenen, das Crucifix in der Rechten (der bronzene Christus fehlt), Buch und Rosenkranz in der Linken, den Bart etwas geckenhaft gekämmt, als Halbfigur, lebensgroß - in neuerem polirten Rahmen, zu Häupten sein Wappen, unter dem Gesims eine Inschrifttafel, von Engeln gehalten; ebenso eine Inschrifttafel unter dem Grundgesims.
• Epitaph für den Canonicus Adam Hieronymus Heltzel † 1662, der knieend in 1/3-Lebensgröße vor dem Gekreuzigten dargestellt ist; wildes Schnörkelwerk zur Umrahmung. Grauer Marmor, teilweise vergoldet.
• Epitaph in Barockformen für Bischof Sebastian Rostock † 1671, von 1674 mit dem lebensgroß dargestellten Profil bilde des Verstorbenen in Flachrelief - das Bild eines kalten, ernsten, klugen Mannes, lebenswahr aufgefasst.
• Unbedeutendes Epitaph für den bischöflichen Rat Henricus Fernandus Entzman de Widtmar, + 1708, seine Frau Anna Margaretha Kanckin, † 1675, und seine Mutter Susanna Katharina Germersheimin, † 1689. Grauer Marmor. Mit den Ölbildnissen des Ehepaars.
• Epitaph aus Holz für den Bürger Simon Schalkel † 1633, ein reicher von zwei vollrund gearbeiteten Propheten-Figuren flankirter Rahmen um ein unbedeutendes Bild, darüber ein kleiner Aufbau mit einem (nicht erkennbaren Bilde). Das Ganze wird von spätem, aber noch elegantem Schnörkelwerk umrahmt, welches auch die obere und untere Inschrifttafel einschließt. Einzelnes fehlt, das Ganze beschmutzt.
• Epitaph aus Holz in stark übertriebenen Formen, etwa aus gleicher Zeit mit dem vorigen, stark beschädigt.
• Altarwerk bzw. Epitaph in Spätrenaissanceformen, dreiachsig. Im Mittelfelde Anna selbdritt in 3/4-Lebensgröße, innerhalb einer tiefen Nische, in den von Pilastern mit verkröpftem Gebälk abgegrenzten Seitenfeldern kleinere Heilige, darüber ein kleinerer Aufbau mit einem Relief des Auferstandenen, zu dem ein Wappen und ein in Öl gemaltes Brustbild (des Stifters) den Übergang vermitteln. Erst im Barockzeitalter, dann im XIX. Jahrhundert ist das Werk modemäßig zugestutzt.
• Bruchstücke eines reichgeschnitzten Epitaphs für die Familie Rottenburg vom Ende des XVI. Jahrhunderts. Das Mittelfeld stellt den Fall der Mauern Jericho's dar.
• Epitaph-artiger, geschnitzter Wandaufbau, eine Stiftung Bischof Balthasars, gegenüber seiner Grabtumba, reich gehalten, aber etwas manirirt, namentlich im Figürlichen. Der untere Teil ist leider einem Altar zu Liebe fortgeschlagen; ebenso fehlt die alte (durch einen erschrecklich hüsslichen Christuskopf ersetzte) Füllung des Mittelfeldes. Dies wird umsäumt von zwei Säulchen und Hermen-pilastern bzw. Konsolen mit Löwen- und Jungfrauenköpfen, nach vorn und zur Seite gerichtet. Über dem dreiteiligen Hauptgesims ein niedriger Aufbau mit einer Anbetung der Weisen; seitlich zwei phantastische Engel. Das Ganze, früher vergoldet und bemalt, ist jetzt leider grau überstrichen.
• Epitaph für Frau Susanna Wassermann, geborene Duchzin † 1628 und ihren Mann, der erst Schulrector, dann Bürgermeister, endlich bischöflicher Rendtmaister war, gebürtig von Kürchhain aus dem Landt zu Hessen. Ein unbedeutendes Mittelbild wird von je einem Paar gedrehter, laubumwundener Säulen flankirt; zwischen den Säulen standen in Nischen kleine Figuren, von denen nur noch eine erhalten ist. Darüber ein kleines Gehäuse zur Umrahmung eines ebenfalls schlechten Bildes. Die untere Endigung des Hauptrahmens ist beschädigt.

Wykaz płyt nagrobnych według rejestru sporządzonego dla Grafa von Hoverdena

• 1489. Pritwicz, Heinze Reimnitz v.
• 1520. Thurson, Joh., Bischof von Breslau.
• 1539. Salza, Jacob, Bischof von Breslau.
• 1567. Promnitz, Balth., Bischof.
• 1571. Stentsch, George v.
• 1574. Logau, Caspar, Bischof.
• 1580. Hondorf, George v., Starpel zu Arnsdorf,
• 1585. Gerstmann, Martin, Bischof von Breslau.
• 1587. Cortner, Casp., von Hennersdorf.
• 1589. Rudolphi, Joachimus, J. U. Dr.
• 1590. Weiskop, George, und Frau.
• 1600. Buchta, Heinrich's Söhne.
• 1600. Buchta, Joh, und Joach. Frdr. v.
• 1608. Sitsch, Joannes, Bischof.
• 1612. Proneck, Anna Maria v„ Kind.
• 1633. Schellendorf, Frhr. v., zu Klitschdorf u. Halbau etc.
• 1655. Farrusius, Dominic, Canonicus.
• 1661. Liesch, v. Hornau, Joh. Balth., Weihbischof.
• 1671. Sebastian, Fürstbischof (Rostok).
• 1682. Friedrich v. Hessen, Kardinal.
• 1753. Dorn, Ludw., Regiments-Chyrurgus.
• 1784. Lindner, H. Ferd. v., Hptm. im Infant.-Regiment v. Schwartz.
• 1785. Neumann, v., Bruder u. Schwester.
• 1790. Freund, B. Henr. v,, geb. v. Reder.
• 1792. Kluge, W. Dor. Elis., Braut.

Płyta nagrobna biskupa Wacława II legnickiego † 1419

Płyta nagrobna biskupa Wacław II Legnickiego (Wenzel). Urodzony w 1382 roku, zmarł 30 grudnia 1419 r. w Otmuchowie i został pochowany w tamtejszej kolegiacie św. Mikołaja. Wobec przeniesienia kapituły do Nysy szczątki biskupa wraz z nagrobkiem zostały przeniesione do tego miasta. Od 1682 nagrobek znajduje się w Katedrze św. Jakuba i św. Agnieszki.

Nad mitrą umieszczona jest sentencja:

Sarkofag biskupa wrocławskiego Jakoba von Salza † 1539

Jakub von Salza (ur. sierpniu 1481 w Pisarzowicach, zm. 25 sierpnia 1539 w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1520-1539.

Sarkofag biskupa wrocławskiego Balthasara von Promnitz † 1562

Baltazar von Promnitz (ur. 1488, zm 20 stycznia 1562 w Nysie), syn Caspara von Promnitz, biskup wrocławski od 1539 r., tolerował protestantyzm na Śląsku. Właściciel dóbr w Żarach i Pszczynie. Starosta generalny Śląska od 1540 r.

Epitafium biskupa wrocławskiego Caspara von Logau † 1574

Kaspar von Logau (ur. 1524 w Nysie, zm. 4 czerwca 1574 we Wrocławiu) – biskup Wiener Neustadt w latach 1560-1562, a następnie biskup wrocławski w latach 1562-1574, starosta generalny Śląska.
Kaspar von Logau był synem Mateusza von Logau, kanclerza księstwa biskupiego. Studiował w Lipsku i Padwie. W 1541 r. został kanonikiem wrocławskim, a 10 lat później prepozytem kapituły w Litomierzycach. W 1560 r. na podstawie prezenty cesarskiej został biskupem Wiener Neustadt. 16 lutego 1562 r. wrocławska kapituła go na biskupa. Jako rządca diecezji wydał zarządzenia zmierzające do odbudowy katolicyzmu, ale nie zawsze doczekały się one realizacji. Był tolerancyjny wobec protestantów co nie podobało się kapitule, która ponaglała go do walki z nowym wyznaniem. Kaspar von Logau zmarł na gruźlicę i został pochowany w kościele św. Jakuba w Nysie.

Inskrypcja na dużej tablicy:

Inskrypcja na małej tablicy:

Zdjęcia wykonane 1 października 2013 roku podczas remontu kaplicy i epitafium.

Epitafium biskupa wrocławskiego Martina von Gerstmanna † 1585

Martin von Gerstmann (ur. 8 marca 1527 r. w Bolesławcu, zm. 24 maja 1585 r. w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1574-1585, starosta generalny Śląska. Martin von Gerstmann urodził się w rodzinie protestanckiego sukiennika. Studiował we Frankfurcie nad Odrą i Padwie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw. W Padwie przeszedł na katolicyzm. W 1561 r. został kanonikiem wrocławskiej kapituły katedralnej, a w 1571 r. jej dziekanem. Od 1558 r. był kanclerzem biskupstwa ołomunieckiego, a następnie wychowawcą synów cesarskich i sekretarzem cesarza Maksymiliana II. W 1571 r. został nobilitowany. 1 lipca 1574 r. kapituła wybrała go na biskupa. Jako rządca diecezji starał się o dobre stosunki z protestantami i zezwalał na wolność wyznania w księstwie biskupim. Z drugiej strony na synodzie w 1580 r. przyjął postanowienia Soboru trydenckiego.

Inskrypcja na dużej tablicy:

Inskrypcja na małej tablicy oznaczająca datę jego śmierci:

Epitafium biskupa wrocławskiego Johannesa von Sitsch † 1608

Johann von Sitsch (ur. 18 sierpnia 1552 r. w Ściborzu koło Otmuchowa; zm. 25 kwietnia 1608 r. w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1600-1608, starosta generalny Śląska.
Johann Sitsch uczył się w gimnazjum w Nysie, a następnie studiował w Krakowie i Wiedniu. W 1569 r. został kanonikiem kapituły katedralnej, a w 1585 r. jej prepozytem. Był także kanonikiem głogowskim. 18 lipca 1600 r. kapituła wybrała go na biskupa. Podczas swojego krótkiego pontyfikatu prowadził intensywną rekatolizację zwłaszcza nyskiego księstwa biskupiego. Zmarł na gruźlicę i został pochowany w kościele św. Jakuba w Nysie.

Inskrypcja na tablicy:

Tablica pamiątkowa - epitafium biskupa wrocławskiego Sebastiana von Rostock † 1671

Sebastian von Rostock (urodzony 24 sierpnia 1607 roku w Grodkowie, zmarł 9 czerwca 1671 roku we Wrocławiu) - biskup wrocławski. Ojciec Sebastian był rzemieślnikiem, matka miała na imię Anna. Gimnazjum parafialne ukończył w Nysie. W latach 1627-1633 w akademii jezuickiej w Ołomuńcu studiował filozofię i teologię. 26 marca 1633 r. przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1633-1635 był wikarym w Nysie. W 1635 roku został proboszczem i dziekanem oraz rektorem seminarium duchownego w Nysie. Był kanonikiem kolegiaty św.Krzyża w Opolu, kapituły katedralnej we Wrocławiu oraz kolegiaty św. Jakuba w Nysie. W 1645 cesarz Ferdynand III wynosi go do godności szlacheckiej. 21 kwietnia 1664 roku kapituła katedralna wybiera go na biskupa wrocławskiego. W tym samym roku został także starostą generalnym Śląska.
Jako biskup m.in.:
troszczy się o odzyskanie od protestantów świątyń katolickich,
dąży do naprawy życia i obyczajów kleru,
przypisuje wielką wagę w wychowaniu przyszłych duchownych (z własnych funduszy utrzymywał 12 alumnów).
Pochowany został w katedrze wrocławskiej. Epitafium wystawione zostało dzięki staraniom prałata Johanna Heinricha Heymanna de Rosenthal w 1674 roku.

Inskrypcja na tablicy:

Epitafium Johanna von Lutzenkirchen † 1798

Epitafium umieszczone na filarze a poświęcone Johannowi Christophowi Aloysiusowi von Lutzenkirchen, sędziemu nyskiemu, urodzonemu 12 lutego 1724 roku a jego matką była Maria Lipka z Węgier, zmarłemu 23 czerwca 1798 roku w Nysie.

Inskrypcja na tablicy:

Epitafium Lorenza Therer † 1718

Epitafium Lorenza Franza Therer von Theremheimb, doktora filozofii i medycyny, rycerza złotej ostrogi, cesarskiego palatyna i lekarza dostojnego księcia elektora i arcybiskupa von Trier, a także biskupa wrocławskiego, fizyka i senatora w Nysie, zmarłego 10 września 1718 roku. Jego matką była Juliane Maximiliane zd. Naas von Lohr. Epitafium wystawili synowie Carl Sigfrid i Josef Ernst Thern von Therenheimb.

Inskrypcja brzmi następująco:

Epitafium Hansa Strubicza i jego dwóch żon

Epitafium Hansa Strubicza, burmistrza w Nysie, zmarłego 25 marca 1568 roku w wieku 68 lat oraz jego dwóch żon Anny i Magdaleny.

Inskrypcja na górnym fryzie:

Poniżej na gzymsie napis:

Inskrypcja na cokole:

Epitafium Marthy Scholtz † 1587

Epitafium Marthy Scholtz Heintschkin von Lewenstein, wdowy po Andreasie Neumann, zmarłej 27 kwietnia 1587 roku.

Inskrypcja górna:

Inskrypcja dolna:

Epitafium Johannesa i Joachima Friedricha Buchta † 1600

Epitafium z szarego marmuru przedstawia dwóch chłopców - Johannesa lat 10 oraz Joachima Friedricha lat 4, zmarłych w kwietniu i maju 1600 roku, synów pana Heinricha Buchty z Buchtitz, sędziego dworu za czasów bpa von Sitscha i Arcybiskupa Carla, pana na Sulisławicach, Lubczy i Gałązczycach.

Inskrypcja na tablicy:

Epitafium Carla Christopha Welsera † 16 . .

Epitafium Carla Christopha Welsera, zmarłego w Nysie 27 marca 16 . ., syna Wilhelma Georga Welsera v. Meltringen.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Anny Marii von Promeck † 1612

Epitafium Anny Marii von Promeck, urodzonej 26 maja 1612, która zmarła po roku i ośmiu miesiącach, córki Hansa Christopha von Promeck, szambelana dworu i wielkiego koniuszego księcia austriackiego Carla oraz Marii Anny von Promeck zd. von Colaus.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Georga Klehra † 1633 oraz jego żony Susanny

Epitafium Georga Klehra zmarłego w wieku 58 lat, zmarłego 21 marca 1633 roku oraz jego żony Susanny, u której nie podano daty śmierci. Być może to ona była fundatorem tego epitafium.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcje u dołu epitafium:

Epitafium Marii Magdaleny von Saywet † 1622 oraz jej brata Andreasa

Epitafium Marii Magdaleny von Saywet, zmarłej w 1622 roku mając trzy lata i 13 dni oraz jej brata Andreasa.

Inskrypcja w środku epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium NN małżonków

Epitafium NN małżonków, zmarłych prawdopodobnie na początku XVII wieku.

Epitafium Susanny von Saywet † 1603

Epitafium Susanny von Saywet zd. Hulsius, zmarłej 19 września 1603 roku po przeżyciu 25 lat 11 miesięcy i 10 dni. Epitafium ufundował Tobias von Saywet, wdowiec, papieski palatyn oraz rycerz złotej ostrogi w 1606 roku. Caspar Rauch, mieszczanin wrocławski napisy te wyrzeźbił w kamieniu.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja pośrodku epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Adama von Saywet † 1614 oraz jego żony Margarethy

Epitafium rodziców Tobiasa von Saywet, Adama von Saywet zmarłego 3 sierpnia 1614 roku po przeżyciu 71 lat oraz jego żony Margarethy zd. Petzold, zmarłej 2 maja 1595 roku po przeżyciu 48 lat i 11 miesięcy.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja pośrodku epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium rodziny von Oberg

Inskrypcja górnego epitafium:

Inskrypcja dolnego epitafium:

Epitafium Jacoba Schoresiusa † 1590

                    

Epitafium Jacoba Schoresiusa urodzonego w Głogowie, zmarłego 1 kwietnia 1590 roku w Nysie. Był on do 1566 roku rektorem nyskiego gimnazjum parafialnego. Następnie studiował medycynę, zostając lekarzem. Po latach praktyki został lekarzem przybocznym biskupów wrocławskich Jerina i Gerstmanna. Epitafium to wystawiła jego żona Anna, córka nyskiego burmistrza Martina Grußa.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Joachima Rudolphi † 1589

Epitafium Joachima Rudolphi, doktora obojga praw, apostolskiego katedralnego protonotariusza, superintendenta i komisarza w Nysie, zmarłego 7 stycznia 1589 roku

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Sigmunda von Schellendorff † 1633

                    

Epitafium Sigmunda von Schellendorff z Kliczkowa i Iłowy, pana na Ługach, zmarłego 23 sierpnia 1633 roku w wieku 22 lat.

Inskrypcja na epitafium:

Poniżej na owalnej tabliczce są następujące słowa:

WIE ICH BIN WIRS DV
WERDEN DER DV BIST
BIN ICH GEWESEN.

Epitafium Georga Weiskopf oraz jego żony Kathariny

                    

Epitafium Georga Weiskopf, zmarłego 3 wrzesnia 1553 roku oraz jego żony Kathariny zd. von Pyrn, zmarłej 3 października 1555 roku, rodziców biskupa wrocławskiego Adama Weiskopf.

Inskrypcja na epitafium:

Poniżej na małej owalnej Płycie następująca inskrypcja fundatora epitafium, czyli biskupa Adama Weiskopf.

ADAM WEISKOPF EPVS NICOPL
SVFFRAGAN WRATISLAWI • I • MONASTERII
B • VIRGINIS • IBID • IN ARENA ABBAS • PA
RENTIBVS CHARISSIMIS E FAMILIAE P •
ANNO SALUTIS MDLXXXX

Epitafium Caspara Naas † 1685

                    

Epitafium zmarłego w wieku 72 lat, 11 lipca 1685 roku nyskiego burmistrza Caspara Naasa, urodzonego w 1613 roku

Inskrypcja na epitafium:

U dołu epitafium w owalu znajduje się inskrypcja poświęcona zmarłemu nagle w wieku 13 lat w dniu 28 kwietnia 1677 roku Sebastianowi Xaveremu Naas oraz zmarłej 20 kwietnia 1668 roku jego matce a żonie Caspara Naas, Magdalenie zd. Budin von Lohr.

Epitafium Carla Leopolda Tauber † 1614

Epitafium Carla Leopolda Tauber, zmarłego 18 czerwca 1614 roku.

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Martina Schaeferta † 1591, jego żony Marty oraz dwóch synów

                    

Epitafium Martina Schaeferta zmarłego 8 kwietnia 1591 roku, jego żony Marty zd. Petzeit, zmarłej 8 października 1592 roku, syna Bartolomeusa zmarłego 12 kwietnia 1585 roku oraz trzyletniego syna Simona zmarłego 29 kwietnia 1592 roku.

Inskrypcja na epitafium:

Płyta nagrobna Marii Cathariny Ernst

Płyta nagrobna Marii Cathariny Ernst

Inskrypcja na płycie:

Epitafium Anny Siebenhar † 1598

Epitafium Anny Siebenhar zd. Hulsius, żony Martina Siebenhar z Nysy, doktora medycyny, zmarłej w wieku 18 lat w dniu 16 maja 1598 roku pozostawiając męża oras syna Wenzeslawa mającego rok, 8 miesięcy i 4 dni. Drugi syn zmarł przeżywając jedynie 24 dni.

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Susanny Tilpp † 1746

Epitafium Susanny Tilpp, zmarłej 5 kwietnia 1746 roku przeżywając 55 lat i 7 miesięcy. Pozostawiła męża Frantza Josepha oraz pięcioro dzieci.

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Andreasa Guttinhincko † 1559 oraz jego żony Hedwigis

                    

Epitafium Andreasa Guttinhincko von Pieskowicz, zmarłego w wieku 82 lat w dniu 8 czerwca 1559 roku oraz jego żony Hedwigis zd. Koliatsch von Seifensdorf.

Inskrypcja na części płyty dotyczącej męża:

Inskrypcja na części płyty dotyczącej żony:

Epitafium Antoniusa Gapin † 1619

Epitafium zmarłego w wieku 42 lat w 1619 roku Antoniusa Gapin.

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Caspara Herberga oraz jego żony Marii Magdaleny

                    

Epitafium zmarłego w wieku 63 lat mieszczanina nyskiego i kamieniarza Caspara Herberga oraz jego żony Marii Magdaleny, zmarłej w wieku 67 lat 4 września 1737 roku.

Inskrypcja na epitafium:

W dolnej części w owalu umieszczona jest inskrypcja dotycząca żony Caspara Herberga - Marii Magdaleny:

Epitafium Hansa Hartlieba Küchlera † 1573 oraz jego dwóch żon Petronilli i Elisabeth

                    

Epitafium Hansa Hartlieba Küchlera, zmarłego 7 kwietnia 1573 roku oraz jego dwóch żon, Petronilli, zmarłej 16 stycznia 1566 roku oraz Elisabeth, zmarłej 3 maja 1590 roku.

Inskrypcja na epitafium:

Epitafium Philippa Neumana † 1540 oraz jego żony Barbary

Epitafium Philippa Neumana, mieszczanina i rajcy nyskiego zmarłego 30 listopada 1540 roku w wieku 77 lat oraz jego żony Barbary, zmarłej 22 maja 1569 roku w wieku 78 lat.

Inskrypcja na epitafium:

Płyta nagrobna Kathariny Tschernink † 1560

Płyta nagrobna Kathariny Tschernink zd. Dambach, zmarłej w 1560 roku, żony Hipolita Tschernink.

Inskrypcja wokół płyty:

Płyta nagrobna Urbana Schittenhofera † 1583

Płyta nagrobna Urbana Schittenhofera, zmarłego 17 lutego 1583 roku.

Inskrypcja na płycie:

Płyta nagrobna George Hondorfa von Starpel † 1580

                    

Płyta nagrobna George Hondorfa von Starpel z poznańskiego, zmarłego 18 marca 1580 roku.

Inskrypcja na płycie: ANNO 1580 DEN 18 MARTII IST IHN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN DER EDLE GESTRENGE VND EHRENVESTE HERR GEORGE HONDORF VON STRAPEL VARNSTORFF F . G . DES H . BISCHVFFES ZV BRESLAV RAT DEM GOT GENEDIG SEI

Epitafium Stanislausa Weiskopfa oraz jego żony Appollonii

                    

Epitafium Stanislausa Weiskopfa, doktora filozofii i medycyny, osobistego lekarza biskupa Balthasara Promnitza oraz jego żony Appollonii zd. Tachawer, z którą przeżył 17 lat, 3 miesiące i 22 dni a urodziło im się dziesięcioro dzieci, zmarłej 3 września 1568 roku w wieku 35 lat. Stanislaus zmarł 21 grudnia 1591 roku przeżywszy 72 lata, pozostawiając drugą żonę Rosinę zd. Scholtz z sześciorgiem dzieci.

D. O. M. S.
STANISLAVS WEIS
KOPF PHILOS. ET MEDIC
DOCTOR Rmi. OLIM D. D. EPI
WRATISL. BALTH. PROMNICZ
ET INCLYTAE HVIVS SVAE PATRIAE
MEDICVS PHYSICVS SIBI AC LE
CTISSIMAE FOEMINAE APOLLONIAE
TACHAWERIN VXORI OPTIMAE AC
FIDISSIMAE QVACVM ANNOS XVII
MENS • III D. XXII VIXERAT DECEM EX
EA LIBERORVM PATER P. QVAEEX
ABORTVM MORITVR ANNO SAL
MDLXVIII DIE III SEPT
AETATIS SVAE XXXV
OBIIT D. STANISLA WEISKOPF
ANNO CHRISTI MDXCI XXI
DECEMB • AET • SVAE LXXII
CONIVGE ALTERA ROSINA
SCHOLTZIN EX QVA VI
SVSCEPIT LIBEROS
SVPERSTITE
RELICTA •

Poniżej płyty głównej umieszczono takie oto słowa:

Viximus O Vitam fragilem charissima Coniux
Vnanimes unus nos tegat usque lapis
Donec in aethereas redivivos corpore sedes
Nos secum ducat filius ipse Dei.
Hic aeternum morituri tempore nullo
Vivemus laeti prospiciente Deo.

Epitafium Nikolausa Neumanna † 1596

                    

Epitafium Nikolausa Neumanna, kanonika wrocławskiego i dziekana nyskiego kolegium, zmarłego 9 listopada 1596 roku

REVERENDO ATQVE INTEGERRIMO VIRO D. NICOLAO NEVMAN CATH. ECCLESIAE WRATISL CANONICO COLLEG. NISSENSIS DECANO ET HVIVS TEMPLI PAROCHO VI GILANTISSIMO ANNO 1596 DIE NONA NOVEM BRIS PIE DEFVNCTO REQVIEM AETERNAM CATHOLICE LECTOR GRATVITO PRECARE.

Epitafium Johanna Liesch von Hornau † 1661

Epitafium Johanna Balthasara Liesch von Hormau, sufragana, syna Johanna Jakoba Liesch von Hornau oraz Clary Johanny von Puech, urodzonego 4 stycznia 1592 roku a zmarłego 13 października 1661 roku.

Inskrypcja u góry epitafium:

Środkowa inskrypcja:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Matheausa Appelbaum † 1603

Epitafium Matheausa Appelbaum, kanonika nyskiego i legnickiego, zmarłego 3 listopada 1603 roku.

Inskrypcja u góry epitafium:

Inskrypcja u dołu epitafium:

Epitafium Joachima Neimanna i jego żony Evy

Epitafium Joachima Neimanna, mieszczanina nyskiego, zmarłego 7 września 1595 roku oraz jego żony Evy, zmarłej w 1586 roku.

Inskrypcja na epitafium:

Płyta nagrobna Jacoba Schittenhofera † 1522

Płyta nagrobna Jacoba Schittenhofera, zmarłego 5 maja 1522 roku, jego żony Magdaleny, zmarłej 5 stycznia 1560 roku oraz żony Urbana, Anny zmarłej 9 lutego 1560 roku.

Inskrypcja na płycie:

• Treść inskrypcji pochodzi z książki Dra Dittricha - Die Epitaphien und Grabsteine der kath. Pfarrkirche zu Neisse, Neisse 1913, stamtąd też pochodzą grafiki.
• Przedwojenne zdjęcia nagrobków oraz epitafiów biskupów pochodzą z książki Dra J. Jungnitza - Die Grabstätten der Breslauer Bischöfe, Breslau 1895.

Katedra p.w. św. Jakuba

Epitafium George von Stentscha † 1571

               

Epitafium biskupiego marszałka i radnego George von Stenstch vom Stenstch, zmarłego 27 sierpnia 1571 roku.

Inskrypcja:

• Zdjęcie przedwojenne pochodzi z książki "35. Jahres-Bericht des Kunst- und Altertums-Vereins Neisse 1931 - Die Meister der Neisser Figuren-Grabmäler gegen ende des 16. Jahrhunderts - Werner Grundmann"

Płyta nagrobna Caspara von Cortner † 1587

               

Płyta nagrobna Caspara Cortner von Hennersdorf auf Hennersdorf (Osiek k. Oławy) zmarłego 4 sierpnia 1587 roku.

Inskrypcja:

• Zdjęcie przedwojenne pochodzi z książki "35. Jahres-Bericht des Kunst- und Altertums-Vereins Neisse 1931 - Die Meister der Neisser Figuren-Grabmäler gegen ende des 16. Jahrhunderts - Werner Grundmann"

Płyta nagrobna George von Tschammer † 1580

               

Płyta nagrobna George von Tschammer auf Schildberg (Kazanów) und Lamsdorf (Łambinowice) zmarłego 18 września 1580 roku a pochowanego w podziemiach nyskiego kościoła.
Co ciekawe, nic o nim nie piszą zarówno Hans Lutsch jak i Hoverden.

• Zdjęcie przedwojenne pochodzi z książki "35. Jahres-Bericht des Kunst- und Altertums-Vereins Neisse 1931 - Die Meister der Neisser Figuren-Grabmäler gegen ende des 16. Jahrhunderts - Werner Grundmann"

W tym miejscu pragnąłbym bardzo podziękować pani Małgorzacie Stankiewicz za pomoc przy ustalaniu osoby na płycie nagrobnej Tschammera.